Tác giả là một du học sinh người thái lan. Lúc đầu, cô sang việt nam để theo học cao học ngành Việt Nam Học tại Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn TP.HCM. Nhưng sau đó, cô ứng tuyển vào trường chính sách công & quản lý Fulbright tại Việt Nam. Hiện cô là người nước ngoài duy nhất được học bổng của trường này. Có dịp đến Chợ đầu mối nông sản thực phẩm Bình Điền để tìm hiểu hoạt động nơi đây, cô đã có một vài ghi nhận thú vị khi so sánh Bình Điền với một chợ đầu mối của thái lan là Talaad Thái.

Còn nhiều lợi thế phát triển

Đến Bình Điền vào một ngày cuối năm, tôi thật sự ấn tượng và có chút “ghen tỵ” với vị trí đắc địa mà chợ đầu mối Bình Điền sở hữu. Nếu như chợ đầu mối Talaad Thái (Talaad trong tiếng Thái là chợ) nằm trên trục đường nối thủ đô Bangkok và cố đô Ayutthaya (Thái Lan) chỉ có thể vận chuyển hàng hóa bằng đường bộ, thì chợ đầu mối Bình Điền mạnh cả đường bộ và đường thủy nhờ nằm dọc sông Bến Lức và tọa lạc trên đại lộ Nguyễn Văn Linh, trục đường huyết mạch nối liền TP.HCM với các tỉnh miền Tây Nam bộ với các vùng kinh tế trọng điểm miền Đông Nam bộ. Không chỉ vậy, chợ đầu mối Bình Điền chỉ nằm cách trung tâm TP.HCM khoảng 15km về hướng Tây – Nam, cách sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất khoảng 25km và cách cảng Sài Gòn khoảng 20km, thuận lợi để phục vụ cho thị trường TP.HCM với quy mô dân số lớn hơn Bangkok, trên 9 triệu dân, và các vùng miền lân cận.

Số liệu từ Ban quản lý chợ cho biết, năm nay Công ty Quản lý & Kinh doanh Chợ Bình Điền đã hoàn thành các chỉ tiêu kế hoạch tài chính năm 2018 được giao trước thời hạn 16 ngày. Sản lượng hàng hóa nhập chợ bình quân đạt khoảng 2.650 tấn/ngày đêm, tăng khoảng 50 tấn so với cùng kỳ năm trước, tương đương mức tăng khoảng 2%; doanh thu đạt khoảng 125 – 130 tỷ đồng/ngày đêm, tăng khoảng 10 tỷ đồng so với cùng kỳ, tương đương khoảng 8%. Những con số khổng lồ so với quy mô một chợ đầu mối. Tuy nhiên, dấu ấn năm 2018, theo ông Tsàn A Sìn, Phó Giám đốc Công ty Quản lý & Kinh doanh chợ Bình Điền, lại là việc đã hoàn thành một số công việc mang lại những giá trị cho xã hội. Ông cho biết: “Cùng với SATRA, chợ Bình Điền đã hoàn thành dự án nâng cấp nhà lồng H chuyên kinh doanh thịt heo. Qua đó, cùng với thương nhân chuyển từ thói quen kinh doanh thịt nóng sang kinh doanh thịt mát trong môi trường đảm bảo an toàn thực phẩm, cung cấp ra thị trường những sản phẩm thịt an toàn. Ý nghĩa của  dự án này rất lớn vì thông qua đó đã thay đổi được thói quen kinh doanh của thương nhân. Đây là việc làm hết sức khó khăn mà chúng tôi đã vượt qua được. Bước tiếp theo, chúng tôi sẽ tách hẳn khu buôn bán kinh doanh phụ phẩm (như lòng, ruột heo…) để đảm bảo nguồn chất thải phát sinh, tránh gây ô nhiễm chéo”.

Ông hào hứng khi nói về việc đã được chấp thuận cho điều chỉnh quy hoạch của Khu Thương mại Bình Điền hiện tại như di dời khu tập kết nước đá cung cấp cho chợ thành khu sơ chế nhằm sắp xếp hợp lý địa điểm cung cấp dịch vụ cho bà con thương nhân, góp phần cho chợ hoạt động cân bằng; xử lý nguồn chất thải một cách triệt để. Nói về năm 2018, ông Tsàn A Sìn cho rằng một thành công không thể không nhắc đến là đã vực dậy khu vực kinh doanh D3 – D4 (trước đây là khu rau hiện  nay là khu hải sản cao cấp), giúp nó “sung” như các khu vực khác. Điểm nhấn quan trọng nhất là khu hải sản cao cấp, hiện chiếm 70% thị phần tại khu vực TP.HCM. Chỉ riêng mặt hàng cá tầm, mỗi đêm Bình Điền bán gần 30 tấn, chưa kể đến các sản phẩm khác như cá chẽm, cá mú, cá chép giòn. Hiện trong giai đoạn cuối năm, nhiều mặt hàng hải sản cao cấp của chợ  không đủ cung cấp cho thị trường như cá mú.

Từ Bình Điền nhìn về Talaad Thái, tuy không có lợi thế về đường thủy, nhưng do có thể kết nối miền Bắc, Đông Bắc, Đông Nam nên Talaad Thái đẩy mạnh hệ thống logistic đường bộ với hơn 13.450 container/năm và có kế hoạch mở rộng tới 60.000 container/năm. Cơ sở vật chất áp dụng theo mô hình châu Âu một cách nghiêm ngặt, phát triển liên tục cơ sở hạ tầng, hệ thống xử lý nước thải tốt nên nền chợ luôn khô ráo. Do đó năm 2016, chợ Talaad Thái đạt doanh thu tương đương 603 tỷ VNĐ với lợi nhuận hơn 236 tỷ VNĐ. Như thế, với vị trí đắc địa và lợi thế lớn là chợ đầu mối cung cấp đầy đủ, đa dạng các mặt hàng cùng những dự định tiếp tục nâng cấp cơ sở vật chất, chúng tôi tin rằng Bình Điền hoàn toàn có cơ hội bứt phá, tạo nguồn thu ngày càng tăng, ổn định hơn, không chỉ là chợ đầu mối lớn nhất cả nước, mà có thể vươn xa hơn nữa.

Dịch vụ là chìa khóa cho sự phát triển

Trong khi Talaad Thái đơn thuần với vai trò đầu mối, luân chuyển hàng hóa đi các vùng, thì chúng tôi thật sự ấn tượng với sự năng động của lãnh đạo chợ Bình Điền khi định hướng trong tương lai sẽ mở rộng các hoạt động dịch vụ và trên thực tế họ đã triển khai một số hoạt động tương đối thành công. Đó là việc cung cấp rau củ, thịt cá đã qua sơ chế cho các nhà hàng, khách sạn, xí nghiệp, trường học. Một số trường có yêu cầu cao về nguồn cung cấp thực phẩm như Sao Việt (quận 7), Quốc tế Á Châu, Quốc tế Việt – Úc cũng như các công ty liên doanh lớn như Vĩnh Hưng, Minh Long (Bình Dương) đã chọn Bình Điền là nhà cung cấp. Dự kiến trong năm 2019, Công ty sẽ tiếp tục mở rộng hoạt động này; không những cung cấp ra thị trường mà còn gia công sơ chế để phục vụ thị trường xuất khẩu. Doanh thu cho hoạt động này đã tăng rất nhanh từ hơn 2 tỷ đồng ban đầu lên 9 tỷ đồng/tháng. Đội xe mát phục vụ giao hàng cũng đã tăng lên tương ứng. Chợ đầu mối Bình Điền tự hào hiện là 1 trong 5 doanh nghiệp cung ứng lớn nhất TP.HCM.

Thời gian tới, Chợ đầu mối Bình Điền có kế hoạch phối hợp với thương nhân, đặc biệt là thương nhân ngành hàng trái cây triển khai hoạt khẩu số lượng lớn những mặt hàng như táo, nho, cherry… nhằm có giá tốt để thương nhân phân phối ra thị trường với giá cạnh tranh. Cầm trên tay quả táo vàng thơm phức mới khui thùng, có xuất xứ từ Nhật, ông Tsàn A Sìn bật mí: “Đây là những quả táo được trồng tại vùng trồng táo Aomori nổi tiếng gần Hokkaido của Nhật. Chúng tôi đã đến tận vườn và ký hợp đồng mua cả vườn của họ với yêu cầu họ phải bọc từng trái. Khi thu hoạch, họ phải đưa ngay vào kho lạnh đã hút hết không khí để “táo ngưng thở”, sau đó chuyển về Việt Nam. Mỗi mùa họ thu hoạch chỉ khoảng 7 – 10 tấn. Giá bán rất cao, nhưng chúng tôi vẫn mua về, và thường không đủ để bán. Phân khúc mà chúng tôi hướng đến là thị trường quà tặng dịp Tết, loại quà đặc biệt, mang dấu ấn thương hiệu SATRA – chợ Bình Điền. Đó cũng là định hướng kinh doanh của chúng tôi, phải làm cái gì đó khác người ta thì mới tồn tại và phát triển được”.

Đối với vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm, Talaad Thái chú trọng truy xuất nguồn gốc rõ ràng theo tiêu chuẩn qui định, liên kết với trường đại học để tìm cách nâng cao giá trị nông sản thực phẩm nhưng tại Talaad Thái không có phòng kiểm nghiệm. Trong khi đó, Bình Điền bước đầu gắn vòng truy xuất nguồn gốc thịt heo, có khu vực kiểm nghiệm và thường xuyên phối hợp với các ngành chức năng kiểm tra kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh phòng dịch, vệ sinh môi trường, cũng như đến tận nông trại xem xét, đồng thời xây dựng qui định cụ thể về vệ sinh an toàn thực phẩm cho từng mặt hàng.

Trước dòng chảy cạnh tranh mạnh mẽ của thị trường, ông Tsàn A Sìn nhấn mạnh dịch vụ sẽ là chìa khóa cho sự phát triển của chợ trong thời gian tiếp theo. Do đó, những năm tới, chợ Bình Điền dự kiến sẽ có các hoạt động nâng cao giá trị gia tăng khác như chế biến thành các món ăn liền theo yêu cầu và thiết lập khu ăn uống tại chỗ, sẵn sàng trở thành điểm du lịch mới của thành phố. Theo kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội TP.HCM, chuỗi các chợ là điểm du lịch rất tiềm năng để thu hút du khách tham quan trải nghiệm một phần lối sống, văn hóa ẩm thực của Việt Nam nói riêng và châu Á nói chung. Chính vì thế, lãnh đạo chợ Bình Điền đã tiếp cận đề án này 2 – 3 năm trước và chuẩn bị một phần cơ sở hạ tầng cho hoạt động này như xây dựng bến cập tàu và bước kế tiếp là kết nối với hệ thống giao thông dành cho du khách.

Nếu Talaad Thái nổi tiếng chủ lực về nông sản và nằm trên cung đường từ thủ đô hiện tại về cố đô xưa với đền tháp rêu phong cổ kính, thì Bình Điền nổi tiếng về thủy hải sản và nằm trên trục đường từ thành phố sôi động bậc nhất đến các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long êm đềm, miệt vườn sông nước. Kết nối Bình Điền vào cung đường du lịch miệt vườn, sông nước sẽ là điểm nhấn đặc biệt và hoàn toàn khả thi, thu hút du khách, nhất là du khách mê trải nghiệm.

Mananya Techalertkamol